Besimtarët kanë nxjerrë gjatë gjithë historisë argumente të shumta në favor të zotit të tyre, cilido që ai mund të ketë qenë apo mund të jetë akoma. Por të gjtha këto argumente janë të mbushur plot me vrima. Më poshtë do paraqesim disa nga këto argumente që duket se riciklohen më shpesh se të tjerat.
Argumenti i shkakut të parë
“Diçka nuk krijohet nga asgjëja. Çdo gjë që ekziston ka nevojë për një krijues.”
Përdorimi i një zoti që ka ekzistuar gjithnjë nuk e zgjidh këtë problem, vetëm e shtyn për më vonë. Ngaqë ju duhet të hamendësoni që zoti juaj nuk kishte nevojë për një krijues dhe krijoi gjithçka nga asgjëja, ju vetë bini në kurthin tuaj. Dështim i madh llogjike.
Ky argument përfshin një temë filozofike të njohur të quajtur “argumenti kauzal”, i cili është përdorur shpesh për të justifikuar ekzistencën e Zotit. Në thelb, argumenti thotë se çdo gjë që ekziston ka një shkak ose një krijues, dhe meqë universi ekziston, duhet të ketë pasur një krijues. Por ky argument nxjerr më shumë probleme me përdorimin e një hyjniu të përjetshëm në vend që të shërbejë si një zgjidhje për këtë problem.
Kur argumentohet se “diçka nuk krijohet nga asgjëja”, atëherë mund të argumentohet se edhe një Zot i përjetshëm është i padenjë për t’i shpëtuar këtij rregulli. Nëse Zotin e konsiderojmë si diçka që ekziston, atëherë sipas këtij rregulli, edhe ai duhet të ketë pasur një krijues. Për ta përjashtuar Zotin nga ky rregull neve na duhet të krijojmë një rregull të posaçme që nuk ka asnjë bazë tjetër përveç dëshirës për ta besuar.
Në rast se do pranojmë që Zoti ka ekzistuar përherë, pse të mos i biem shkurt dhe të themi se edhe universi ka ekzistuar përherë? Pse universi paska nevojë për një krijues ndërkohë që krijuesit nuk i duhet një krijues? Ose akoma më mirë, në vend që të pranojmë përgjigje të sajuara për ato që nuk i dimë, më mirë të pranojmë faktin që njohuria njerëzore e ka një kufi, të paktën për momentin.
Zoti i boshlleqeve
“Shkenca nuk i di të gjitha, prandaj duhet të jetë Zoti.”
Përdorimi i zotit për të mbushur boshlleqet e shkencës në njohuri është një justifikim dembel që vetëm e paraqet zotin duke u zvogëluar gjithnjë e më shumë. Zotërat u përdorën për të shpjeguar rrufenë kur njerëzit nuk ja kishin idenë. Ata zotëra kanë ikur me kohë tashmë.
Ky është një fenomen i njohur si “Zoti i boshllëqeve”. Kjo është ideja që, kur një përgjigje shkencore për një fenomen të caktuar nuk është e qartë ose e pranishme, njerëzit ja atributojnë atë ndërhyrjes së Zotit. Historikisht, kjo ka qenë një praktikë e zakontë, por ka ardhur vazhdimisht duke u cunguar për shumë arsye.
Së pari, shkencëtarët nuk pretendojnë kurrë që shkenca i ka të gjitha përgjigjet. Një element kyç i shkencës është vetë-përmirësimi dhe hulumtimi i vazhdueshëm. Shkencëtarët janë të parët që pranojnë se ka shumë çështje që nuk i kanë zgjidhur ende – por ky nuk mund të konsiderohet një dështim. Kjo është thjeshtë një hapësirë për rritje dhe zhvillim të mëtejshëm në kërkim të zbulimit të sekreteve të natyrës.
Së dyti, përdorimi i Zotit për të mbushur këto boshllëqe nuk i bën nder atij, aq më tepër kur ai sa vjen e zvogëlohet ndërkohë që boshllëqet e njohurisë mbushen me përgjigje nga shkenca. Dikur Zoti bënte shumë gjëra, nga tërmetet, rrufeja, stuhitë detare, sëmundjet e ndryshme, e me radhë. Por ndërkohë që shkenca u dha përgjigje këtyre fenomeneve, Zoti erdhi gjithnjë e në zvogëlim. Sot, të paktën për ata që i pranojmë zbulimet e shkencës, por që akoma e kanë një ethe spirituale brenda tyre, Zoti është tkurrur në ato qindra mijëra pjesë të sekondës sa para se të ndodhte Big Bang.
Së treti, ky argument përdor Zotin si një zgjidhje të përkohshme, dhe jo si një zgjidhje themelore. Nëse një fenomen i caktuar nuk mund të shpjegohet tani me anë të shkencës, kjo nuk do të thotë se nuk do të jetë e mundur të shpjegohet në të ardhmen. Përdorimi i Zotit për të mbushur këto boshllëqe është një zgjidhje e përkohshme që nuk ndihmon në arritjen e një kuptimi më të thellë të natyrës së universit. Aq më tepër që po të mjaftoheshim me përgjigjen “e bëri Zoti” ne nuk do e zbulonim kurrë të vërtetën për shumë fenomene të cilat sot e kanë një shpjegim të qartë shkencor.
Pra, këto argumente të përdorura për të mbështetur ekzistencën e Zotit janë të mangëta në shumë mënyra, dhe nuk ofrojnë prova bindëse për ekzistencën e tij. Të gjitha këto duhet të merren parasysh kur bëhet fjalë për pyetjen e Zotit dhe rolin e tij në shpjegimin e fenomeneve natyrore.
Argumenti apo “Basti” i Paskalit
“Pse të mos besosh në zot edhe pa pasur prova? Po të jem gabim nuk humb gjë, por po të kem të drejtë do shkoj në parajsë. Kurse ti do shkosh në ferr!”
Me këtë lloj arsyetimi ju harroni të llogarisni mundësinë e shkuarjes në ferr në rast se qëllon që ndonjë zot tjetër është i vërteti dhe që në të cilin ju nuk besoni. Në të njëjtën kohë, ju hamendësoni se të kesh besime të pajustifikueshme është pa kosto.
Ky argument njihet si “Basti i Paskalit”, i formuluar fillimisht nga filozofi francez Blaise Pascal. Ai argumenton se, në mungesë të provës së ekzistencës apo mos-ekzistencës së Zotit, është më mirë të besosh sepse nëse nuk beson në Zot dhe në fund del që ai ekziston, pasojat mund të jenë të tmerrshme.
Ky argument ka disa probleme. Një nga problemet më të mëdha është se nuk merr parasysh faktin që ka shumë fe dhe hyjni të ndryshme. Nëse një person beson në Zotin sipas një feje dhe pastaj del se Zoti i vërtetë është ai që thotë një fe tjetër, personi mund të përfundojë në “ferr” sipas besimit të kësaj feje.
Gjithashtu, ky argument presupozon se besimi në Zot është pa kosto. Por kjo nuk është e vërtetë. Besimi fetar mund të kërkojë sakrifica të mëdha në kohë, energji, ose edhe sjellje dhe veprime që dikush tjetër mund t’i gjejë të pakëndshme ose të papranueshme me vlerat e tyre personale. Ndonjëherë kjo mund të përfshijë edhe konflikte me të tjerët që kanë besime të ndryshme.
Gjithashtu, ky argument i shmanget pyetjes themelore në lidhje me vërtetësinë e tij. Ai nuk argumenton për vërtetësinë e ekzistencës së Zotit, por thjesht përdor frikën e pasojave negative si një mjet për të shtyrë njerëzit drejt besimit.
Pra, megjithëse Basti i Paskalit mund të tingëllojë bindës në dëgjim të parë, kur e analizon më thellë, del që ka disa probleme të rëndësishme. Ai i shmanget pyetjes themelore për vërtetësinë e besimit fetar dhe nuk merr parasysh plotësisht pasojat potencialisht negative të këtij besimi.
Argumenti i bazuar në injorancën e shkencës
“Ju nuk e dini si u krijua gjithçka. I vetmi shpjegim i mundshëm është Zoti.”
Dmth meqë nuk e dimë përgjigjen ndaj çdo gjëje është e pranueshme ta sajojmë një të tillë? Përgjigja që “e krijoi Zoti” nuk bën tjetër veçse të pengon në gjetjen e përgjigjes së vërtetë.
Nëse një individ apo shoqëri e pranon një përgjigje të thjeshtë ose të gatshme, që ka lidhje me ekzistencën e një Zoti, për të shpjeguar fenomene që nuk janë ende të kuptuara plotësisht, kjo mund të frenojë progresin e diturisë dhe të hulumtimit.
Kur njerëzit duan të gjejnë përgjigje ndaj problemeve të thella dhe komplekse, ata hulumtojnë, pyesin, eksperimentojnë dhe në fund nxëjnë njohuri të reja. Nëse, nga ana tjetër, ata e pranojnë një përgjigje të thjeshtë – “Zoti e bëri” – si përfundimtare, mund të mos kenë motivimin e duhur për të kërkuar më tej. Në këtë mënyrë, besimi fetar mund të frenojë zhvillimin dhe progresin e diturisë dhe të shkencës.
Argumenti rrethor
“Libri im i shenjtë është i vërtetë sepse kështu thuhet pikërisht këtu në librin tim të shenjtë.”
Nqs nuk ke prova të pavarura që vërtetojnë se libri yt i shenjtë është i vërtetë, ato që thuhen në atë libër janë pa lidhje, sidomos përsa i përket vërtetësisë apo vlefshmërisë së atij libri. Libri yt i shenjtë nuk është prova, por thjeshtë dëshmia që do duhet të vërtetohet.
Kjo është një formë e “argumentimit rrethor”, ku përgjigja ose vërtetësia e një çështjeje pretendohet të jetë e vërtetë sepse ajo vetë thotë se është e vërtetë. Por kjo nuk është një mënyrë e vlefshme për të vërtetuar një pretendim cilido qoftë ai. Një libër i shenjtë nuk bëhet i vërtetë vetëm pse ai vetë pretendon se është i vërtetë.
Provat e vërtetësisë së një pretendimi duhet të jenë të pavarura nga pretendimi vetë. Kjo mund të përfshijë gjëra si provat historike, arkeologjike, shkencore, etj. Për shembull, nëse një libër i shenjtë pretendon që një ngjarje historike e caktuar ka ndodhur, atëherë duhet të ekzistojnë prova të pavarura historike që e konfirmojnë atë ngjarje.
Kjo do të thotë se për të vërtetuar se një libër i shenjtë është “i vërtetë” në kuptimin që ai e përshkruan saktësisht realitetin historik, natyror ose metafizik, do të duhet të ekzistojnë prova të pavarura që konfirmojnë çdo pretendim specifik që libri bën. Pa këto prova, pretendimet e librit nuk mund të pranohen si të vërteta vetëm në bazë të asaj që libri i shenjtë vetë deklaron.
Mohimi i Evolucionit
“Është vetëm teori. Si ka mundësi që ka akoma majmunë? Ju nuk e keni vëzhguar ndonjëherë, si mundet që gjithçka të jetë e rastësishme?”
Të gjitha këto argumente janë të gabuara. Evolucioni është një teori e vërtetuar dhe e pranuar gjërësisht nga komuniteti shkencor. Edhe nëse do ta vërtetoje evolucionin në të kundërt, kjo përsëri nuk do vërtetonte që zoti yt ekziston. Ty përsëri do të të duheshin prova të forta në mbështetje të hipotëzës tënde.
Shumë njerëz e keqkuptojnë kuptimin e fjalës “teori” kur përdoret në kontekstin shkencor. Në shkencë, një “teori” nuk është një ide spekulative ose pa baza – është një shpjegim i testuar dhe i vërtetuar gjërësisht i një sëre fenomenesh. Teoria e Evolucionit është një nga idetë më të vërtetuara dhe të mbështetura të shkencës së natyrës.
Për sa i përket pyetjes “pse ka akoma majmunë”, kjo tregon një keqkuptim të mënyrës se si funksionon evolucioni. Njerëzit nuk kanë evoluar nga majmunët modernë, por më saktë, njerëzit dhe majmunët modernë kanë një paraardhës të përbashkët. Kjo është si të thuash “pse kam akoma kushërinj nqs unë kam evoluar nga prindërit e mi?” Ose, “pse ka akoma ujqër nqs qenët kanë evoluar nga ata?” Dalja e specieve të reja nuk do të thotë se ato të vjetrat duhet të zhduken. Evolucioni nuk është një rrugë e drejtëpërdrejtë gjatë të cilës një specie zëvendëson tjetrën. Një mënyrë se si evolucioni mundet të kuptohet është ta krahasosh me një grup njerëzish të dehur ku secili nga ata ja mbath në një drejtim të tijin.
Përveç këtyre argumenteve në favor të evolucionit, edhe nëse evolucioni nuk do ishte i vërtetë, kjo nuk do të thotë automatikisht se njëfar Zoti ekziston. Zoti është përsëri dëshmia apo hipoteza që do duhet të vërtetohet pavarësisht nëse një teori shkencore a një tjetër është e vërtetë apo jo.
Dhe e fundit, kuptimi i “rastësisë” është i gabuar. Evolucioni nuk është një proces i çoroditur ose i rastësishëm, por një proces i drejtuar nga seleksionimi natyror, ku organizmat me variacione të caktuara gjenetike kanë më shumë mundësi të mbijetojnë dhe të riprodhohen, dhe kështu variacionet e tyre bëhen më të zakonshme në popullatë me kalimin e kohës. Kjo nuk është diçka e rastësishme, por është një proces i drejtuar dhe i strukturuar.
Ka shunë përgjigje ndaj argumenteve të pabaza të besimtarëve të një feje apo një tjetre të cilat do duhej një libër i tërë për t’i renditur, por këto më sipër ishin disa nga më kryesoret. Siç e shikoni qartë, argumentet në favor të një zoti apo ato kundër gjetjeve shkencore janë tepër të dobëta sa nevojitet vetëm një ndalesë e shpejtë për t’i rrëzuar ato një e nga një.