Mitraizmi dhe Krishterimi: Si besimet zëvendësojnë njëri-tjetrin

Perandoria Romake, një prej civilizimeve më të fuqishme dhe me më shumë ndikim në histori, ka lënë gjurme të thella në kulturën dhe mendimin perëndimor. Një moment kyç në historinë e kësaj perandorie dhe në historinë e botës ishte kur Perandori Konstantin në vitin 313 përmes Dekretit të Milanos e legalizoi krishterimin, duke e përfshirë atë gradualisht në strukturën dhe organizimin e Perandorisë. Por çfarë do të kishte ndodhur nëse Perandoria Romake do të kishte zgjedhur tjetër rrugë? Çfarë ndikimi do të kishte pasur kjo në identitetin tonë fetar sot?

Mitraizmi, i cili ishte një fe mistike mjaft popullore në Perandorinë Romake përpara Krishterimit, shpesh është marrë si një alternativë e mundshme për zgjedhjen e Konstantinit. Ky besim ishte i lidhur me kultin e Perëndisë Persiane të Diellit, Mithras, dhe ishte i përhapur kryesisht në mes të ushtarëve romakë.

Nëse Mitraizmi do të ishte bërë feja zyrtare e Perandorisë Romake, ai do të kishte pasur mundësinë të përhapej gjerësisht në perëndim, ashtu siç bëri krishterimi. Kjo do të kishte ndryshuar në mënyrë dramatike identitetin fetar të shoqërive të pasardhshme. Nëse kjo do të ishte ndodhur, të gjithë ne, përfshirë edhe ty, do ishte shumë e mundur të ishim mitraistë sot dhe jo të krishterë.

Pra, një individ i lindur dhe i rritur në një shoqëri mitraiste, do të ishe mitraist. Nëse Perandoria Romake do zgjidhte mitraizmin në vend të krishterimit, kjo do të kishte ndryshuar themelisht përmbajtjen dhe formën e bindjeve dhe vlerave të përcjella nga brezi në brez.

Nga ana tjetër, një ndryshim i tillë nuk do kishte pasur ndonjë ndikim në identitetin e një ateisti. Ateizmi, në esencën e tij, është mospërfillja ose mohimi i ekzistencës së Perëndive, pavarësisht nga feja e dominueshme apo tradita e shoqërisë në të cilën jeton dikush. Prandaj, edhe në një botë ku mitraizmi ishte feja dominuese, një ateist do ngelej përsëri i tillë.

E vemtja gjë që do ndryshonte sikur mitraizmi të ngelej feja zyrtare e Romës janë argumentet përdorura nga një ateist kundër mitraizmit duke i dhënë ateizmit tënd një nuancë të ndryshme. Kuptimi dhe përjetimi i ateizmit ndikohen nga kultura dhe konteksti social, prandaj ata do të ishin ndryshe nëse feja dominuese do të ishte mitraizmi, jo krishterizmi.

Në përfundim, ndërsa është e vështirë të parashikojmë me saktësi se çfarë do të kishte ndodhur nëse Perandoria Romake do të kishte zgjedhur mitraizmin si fenë e saj zyrtare, mund të argumentojmë se identiteti ynë fetar sot do të ishte krejt i ndryshëm. Megjithatë, identiteti i një individu si ateist, pavarësisht nga konteksti, do të mbetej i pandryshuar në esencë, por me nuanca të ndryshme në përmbajtje dhe përjetim.